Τι είναι η προεκλαμψία?
Η προεκλαμψία είναι μία μορφή της υπερτασικής νόσου της κύησης που χαρακτηρίζεται από αύξηση της αρτηριακής πίεσης της εγκύου σε τιμές ανώτερες των 140 ή/και 90 mmHg όσον αφορά στην συστολική και διαστολική πίεση αντίστοιχα, η οποία εμφανίζεται μετά την 20η εβδομάδα της κύησης και συνδυάζεται με απέκκριση λευκώματος στα ούρα της εγκύου (λευκωματουρία) σε ποσότητα άνω των 300 mg κατά τη διάρκεια ενός 24ώρου. Στην περίπτωση που υπάρχει μόνο αυξημένη πίεση μετά την 20η εβδομάδα της κύησης χωρίς λευκωματουρία η κατάσταση χαρακτηρίζεται ως αρτηριακή υπέρταση κύησης, ενώ εάν η αρτηριακή πίεση εμφανίζεται πριν την 20η εβδομάδα της κύησης ή επιμένει για περισσότερο από 12 εβδομάδες μετά τον τοκετό τότε χαρακτηρίζεται ως χρόνια υπέρταση.
Η προεκλαμψία ονομάστηκε έτσι γιατί ουσιαστικά αποτελεί πρόδρομο στάδιο της εκλαμψίας. Σε παλαιότερες εποχές, όταν δεν υπήρχε η δυνατότητα της έγκαιρης διάγνωσης η εκλαμψία ήταν η κατάσταση που κατά κανόνα εμφανίζονταν. Αυτή χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ενός ή περισσοτέρων επεισοδίων σπασμών στην έγκυο και προφανώς αποτελεί επικίνδυνη κατάσταση τόσο για την γυναίκα όσο και για το έμβρυο. Σήμερα, η εκλαμψία εμφανίζεται σε παραμελημένες περιπτώσεις ή σε σπανιότερες περιπτώσεις μη παραμελημένων γυναικών όπου η προεκλαμψία δεν προηγείται και η εκλαμψία είναι η πρώτη εκδήλωση της νόσου.
Η προεκλαμψία είναι μία κατάσταση που εμφανίζεται μόνο στον άνθρωπο και όχι σε άλλα θηλαστικά και η αιτιολογία της είναι άγνωστη αν και βασικοί παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί για τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται έχουν ταυτοποιηθεί. Κομβικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της προεκλαμψίας παίζει η λειτουργεία του πλακούντα και το κατά πόσο αυτός έχει σχηματιστεί σωστά.
Πώς επηρεάζεται η εγκυμοσύνη από την προεκλαμψία?
Η μοναδική οριστική θεραπεία για την προεκλαμψία σε μία συγκεκριμένη εγκυμοσύνη είναι ο τοκετός του εμβρύου και του πλακούντα. Αυτό σημαίνει ότι σε μία γυναίκα που εμφανίζει προεκλαμψία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της πρέπει να σταθμιστεί το κόστος και το όφελος που προκύπτει από την περάτωση της κύησης. Το όφελος είναι η θεραπεία της γυναίκας και το κόστος μπορεί να είναι η προωρότητα του νεογνού με τα συνεπακόλουθά της προβλήματα. Αυτό το κόστος είναι τόσο μεγαλύτερο όσο μικρότερη είναι η ηλικία της κύησης κατά τον τοκετό. Έτσι, ένα μωρό θεωρείται πρόωρο όταν γεννιέται πριν από τις 37 εβδομάδες της κύησης. Ωστόσο, περισσότερο συχνές είναι οι επιπλοκές της προωρότητας όταν το μωρό γεννιέται πριν από τις 32 εβδομάδες της κύησης. Ακόμη, η προεκλαμψία μπορεί να προκαλεί ή να συσχετίζεται με καθυστέρηση της ενδομήτριας αύξησης του εμβρύου. Πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία το έμβρυο δεν τροφοδοτείται επαρκώς από τον πλακούντα με αποτέλεσμα να έχει μικρότερο υπολογιζόμενο υπερηχογραφικά βάρος από το αναμενόμενο. Σε γενικές γραμμές και κατά μέσο όρο το υπολογιζόμενο βάρος ενός εμβρύου κατά την 28η εβδομάδα της κύησης είναι περίπου 1 kg και κατά την 32η εβδομάδα περίπου 2 kg. Τέλος, δυστυχώς, σοβαρή επιπλοκή της βαριάς προεκλαμψίας μπορεί να είναι η αποκόλληση του πλακούντα και ο ενδομήτριος θάνατος του εμβρύου.
Μπορεί να προληφθεί η προεκλαμψία?
Είναι αδύνατο να προβλεφθεί η περίπτωση εμφάνισης προεκλαμψίας, σε μία γυναίκα που δεν είναι έγκυος, σε περίπτωση εγκυμοσύνης της. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που εάν τους έχει μία γυναίκα είναι πιο πιθανό να πάθει προεκλαμψία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της σε σχέση με μία γυναίκα που δεν τους έχει. Αυτοί οι παράγοντες κινδύνου είναι οι εξής: ιστορικό προεκλαμψίας στην ίδια γυναίκα σε προηγούμενη εγκυμοσύνη ή σε συγγενή της, πολύδυμη κύηση, ιστορικό υπέρτασης, διαβήτη, νεφρικής νόσου ή αυτοάνοσων νοσημάτων (πχ συστηματικού ερυθυματώδους λύκου ή ρευματοειδούς αρθρίτιδας), παχυσαρκία, ηλικία μεγαλύτερη από 40 έτη ή μικρότερη από 18 κα.
Σημαντικό ρόλο στην ανίχνευση γυναικών αυξημένου κινδύνου για προεκλαμψία παίζει ο έλεγχος της ροής των μητριαίων αρτηριών (doppler) που γίνεται κατά τη διάρκεια του υπερηχογραφήματος Β επιπέδου μεταξύ 20 και 24 εβδομάδων της κύησης. Αυτός ο έλεγχος ωστόσο δεν παρουσιάζει ειδικότητα όσον αφορά την ανίχνευση γυναικών με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση προεκλαμψίας καθώς το παθολογικό αποτέλεσμα μπορεί να σημαίνει και αυξημένο κίνδυνο για καθυστέρηση της ενδομήτριας αύξησης του εμβρύου που δεν σχετίζεται με προεκλαμψία.
Ακόμη, μία σειρά από βιοχημικούς δείκτες εύκολα ανιχνεύσιμους στο αίμα της μητέρας έχουν χρησιμοποιηθεί για την έγκαιρη διάγνωση της προεκλαμψίας. Οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι η λεπτίνη, ο πλακουντιακός αυξητικός παράγοντας (PlGF) και οαναστολέας του ενεργοποιητή του πλασμινογόνου (PAI1 και 2).
Τι φάρμακα μπορεί να χρειαστεί να πάρω εάν έχω προεκλαμψία?
Τα φάρμακα που ενδεχομένως πρέπει να ληφθούν απο μία έγκυο που έχει διαγνωστεί με προεκλαμψία είναι:
1) Φάρμακα που ελαττώνουν την αρτηριακή πίεση. Τα φάρμακα αυτά είναισυνηθισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα που χορηγούνται με στόχο την επίτευξη αρτηριακής πίεσης μικρότερης από 140 mmHg για την συστολική πίεση και 90 mmHg για την διαστολική. Κυρίως στην εγκυμοσύνη χρησιμοποιείται η μεθυλντοπα, η λαβηταλόλη, η υδραλαζίνη και η νιφεδιπίνη. Είναι πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι στην εγκυμοσύνη ορισμένα αντιυπερτασικά φάρμακα (όπως οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης αλλά και οι αναστολείς των υποδοχέων της αγγειοτενσίνης) δεν πρέπει να χορηγούνται λόγω παρενεργειών που έχουν για το έμβρυο οι οποίες αφορούν κυρίως συγγενείς διαμαρτίες και νεφρική ανεπάρκεια.Φυσικά είναι αυτονόητο ότι μία έγκυος με προεκλαμψίαπρέπεινα παρακολουθείται στενά από Μαιευτήρα – Γυναικολόγο καθώς η εγκυμοσύνη της είναι υψηλού κινδύνου.
2) Κορτικοστεροειδή. Χορηγούνται σε περίπτωση που επίκειται πρόωρος τοκετός λόγω της προεκλαμψίας προκειμένου να εξασφαλιστεί κατά το δυνατόν η πνευμονική ωριμότητα του νεογνού.
3) Φάρμακα για την πρόληψη εμφάνισης σπασμών όπως το θειικό μαγνήσιο που χορηγούνται σε ειδικές περιπτώσεις και μόνο ενδονοσοκομειακά.
Υπάρχει τρόπος να ελαττωθεί η πιθανότητα εμφάνισης προεκλαμψίας?
Σε γυναίκες οι οποίες έχουν εμφανίσει προεκλαμψία σε προηγούμενες κυήσεις και επομένως είναι πιθανό να εμφανίσουν ξανά στην παρούσα κύηση μπορεί να συσταθεί η χορήγηση ασπιρίνης από το στόμα σε μικρές δόσεις (60-81mg) η οποία πρέπει να αρχίζει προς το τέλος του πρώτου τριμήνου. Επίσης, έχει αναφερθεί ότι το ασβέστιο μπορεί να προφυλάξει από την εμφάνιση προεκλαμψίας αλλά αυτό αφορά μόνο γυναίκες που δεν λαμβάνουν επαρκείς ποσότητες με τη διατροφή πράγμα που είναι εξαιρετικά απίθανο σε αναπτυγμένες χώρες.